ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ (1876-1911)

Το Μυροβόλο νησί μας (ΧΙΟΣ)

ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ (1876-1911)

Τα σχολεία της Ορθόδοξης Κοινότητας της Χίου, λόγω της υψηλής στάθμης της  παρεχόμενης παιδείας, προσείλκυαν και παιδιά Εβραίων (*).

Τα στοιχεία μας προέρχονται από τα ακαταχώρητα της Βιβλιοθήκης Κοραή. Τα “Εισιτήρια”, με τα οποία εφοδιάζονταν οι μαθητές και μαθήτριες, εκδίδονταν από τους Εφόρους έναντι πληρωμής των διδάκτρων από τους εύπορους. Δωρεάν εισιτήρια παρέχονταν στους απόρους ή στους ευνοημένους από κληροδοτήματα.

Για τα σχολικά έτη 1878-1879, 1891-1895, 1898-1903 και 1906-1910 δεν βρέθηκαν Εισιτήρια ή διέφυγαν της προσοχής μας, λόγω της στενότητος του χώρου, στον οποίο φυλασσόταν  σωρευμένο παντοειδές υλικό. Ενδεχομένως, στην περίπτωση μελλοντικής έρευνας με καλλίτερες συνθήκες, να υπάρξουν περισσότερα ευρήματα.

Η Ισραηλινή  κοινότητα της Χίου προτιμούσε τα ορθόδοξα σχολεία της Χίου, όπως φαίνεται στη συνέχεια, αλλά και από δημοσίευμα που παρατίθεται:

“ Επιστέλουσιν ὑμῖν ἐκ Χίου ὑπό ὑμερομηνίαν 25/6 Ιανουαρίου΄

Πρό ὀλίγων ἡμερῶν ἐγένετο ἡ εἰς τό δημόσιον ἑλληνικόν σχολεῖον εἰσαγωγή 8 Ἑβραιοπαίδων τῆς ἐγχωρίου κοινότητος, ἐκπαιδευθησομένων δαπάναις τῆς Ἰσραηλινῆς ἑνώσεως. Τό θέαμα τῆς παρελάσεως αὐτῶν ἐνδεδημένων ὁμοιόμορφον στολήν, ὁδηγουμένων ὑπό παιδαγωγοῦ  τῶν σχολείων καί συνοδευομένων ὑφ΄ ἑνός προκρίτου Χριστιανοῦ καί ἑνός τοιούτου Ἰουδαίου, εῖχέ τι τό συγκινητικόν καί εὐφρόσυνον!”.(ΝΕΟΛΟΓΟΣ 30/11 Ιαν. 1880-81 Αριθ. 3538, σ.2, στ.4)

Ερωτήματα δημιουργεί η αποχώρηση των εβραιοπαίδων από τα σχολεία το 1905-1906. Όμως η φοίτησή τους επαναλαμβανεται (άγνωστο πότε ελλείψει στοιχείων) σύφωνα με τα Εισιτήρια του 1910-1911.

Ο κατἀλογος που ακολουθεί προέρχεται από την ανέκδοτη εργασία του Δημ. Μελαχροινούδη, με τίτλο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ.

Γράφτηκε στην Καλλιμασιά στις 18 Ιουλ 2011, για το Τμήμα Μηχανοργάνωσης του Δήμου Χίου.                                                                

® Δημήτρης Μελαχροινούδης

Δημήτρης Διον. ΜΕΛΑΧΡΟΙΝΟΥΔΗΣ

(*) Δεν υπάρχουν στη διάθεσή μας στοιχεία για σχολές των άλλων Κοινοτήτων στη Χίο, και εάν σε αυτές φοιτούσαν Εβραίοι.Μοναδική αναφορά από επιστολή του Εφόρου των Χίων στην Κωνσταντινούπολη, Κων. Καραθεοδωρή προς τους Δημογεροντες της 31 Ιουλίου 1863:

“ Περί του Σαϊτ αχμέτ Εφένδη είχον πρό τινος καιρού ομιλήση εις τον Υπουργόν της παιδείας, ως διδασκάλου εις το ανεγερθησόμενον σχολείον εντός του Φρουρίου (Βιβλ. Κοραή Χειρ. 1398-3-32). Πότε άρχισε τη λειτουργεία του δεν είναι γνωστό, αλλά οπωσδήποτε πριν το 1880 σύφωνα με δημοσίευμα της εφημ. ΝΕΟΛΟΓΟΣ (17/29 Ιαν. 1880, Αριθ. 3280, σ.2, στ.2 :

“ Αι τουρκικαί εφημερίδες γράφουσιν ότι ο γενικός διοικητής του Αιγαίου εζήτησε παρά του υπουργείου της δημοσίας εκπαιδεύσεως τρις καθηγητάς και μίαν διδασκάλισσαν διά τας τουρκικάς σχολάς, αίτινες συνεστήθησαν πρότινος εν Χίω”.  

“ Κατάλογος Εισιτηρίων Ευπόρων τε και Απόρων του έτους 1877-78”

Δωροθέου [Φκιαρογιαννίδη] Ευπόρον

12/65 ** Αβραάμ Ιουδά Ισάρι          (**) Ο 1^ος αριθμός ο α/α καταλόγου και ο 2^ος του Εισιτηρίου.

Γ. Βατάκη Ευπόρον

14/53    Ιακώβ Λέων (Ιουδαίος)

16/58    Μποχώρ Ζαχάρ (Ιουδαίος)

“Κατάλογος Εισιτηρίων  1879-1880”

Ευπόρων μαθητών Βατάκη (Δημοτικού)

65/431  Ζαχάρ Μπαχάρ Ιούδα

66/432  Μπεν Βενγιάτ

67/433  Ζαχάρ Μπαχάρ Δαυϊδ

72/457  Νισήμ Ισάχαρ Γιούδα

Απόρων μαθητών Βατάκη

24/152  Μάρκος Νζιρ βελή

50/364  Τζελεμπή Χαμπήφ

51/365  Μωϋσής Παλόμπος

52/366  Βαρούχ Παλόμπος

53/367  Ιησούας Βενγιάτ

54/368  Μορένος Ακουέν

55/369  Τζελεμπή Αβαγιού

56/370  Ιάκωβος Ακουέν

Ευπόρων μαθητριών Ευθαλίας Γριμάλδη

83/434  Μαζαλτό Μπαχάρ Δαυϊδ

84/435  Νζόγια Μπενγιάτ

85/436  Βίδα Μβέζα

88/441-2 Μεριάν και Ρεφκά Αβραάμ Ζαχάρ

Απόρων μαθητριών Ευθαλίας Γριμάλδη

72/371  Ραχήλ Παλόμπο

73/372  Μελάγκα Παλόμπο

77/389  Ζωή Σουνχά Εβραία

“ Εισιτήρια του Σχολικού Έτους 1882-1883”

Δημοτικού Σχολείου Βουνακίου (Εύποροι)

14/315  Ζαχάρ Ιούδα

15/316  Σιών Μπεγκιάτ

“Μαθηταί και Μαθήτριαι του σχολ. έτους 1886-1887 των Δημοσίων Σχολείων Χίου”

Παρθεναγωγείου Πόλεως (Εύποροι)

98/455  Διάνα Νισιήμ Χαζάν

                                 (άποροι)

103/178 Ευτ. Χαϊμ

104/179 Ροζ Χαϊμ

“1890-1891 Εισιτήρια Μαθυτών και Μαθητριών”

Δηνοτικού Σχολείου Βουνακίου

Εύποροι

44/495  Σολομών Σαλέμ

Άποροι

149/683 Γαμήλ Χαϊμ

Ε΄Αστικής Σχολής Πόλεως (Εύποροι)

 9/190   Ζαχάρ Μωϋσής

“Μαθητολόγιον 1903-04 έως 1905-6”

 Έτος σχολικόν 1903-1904

Δημοτικόν Σχολείον του Παλαιοκάστρου (Επί πληρωμή)

9/380    Μποχώρ

            Σεμαγιάν Αβραάμ Μπεγιάτ = Γρ. 116,25

            Μπενασέν

Έτος σχολικόν 1905-1906

Προκαταρκτικόν τμήμα της Αης εν τη πόλει Αστικής Σχολής

  Επί πληρωμή

92/541   Ισα. Αβρ. Ιουδα Γρ. 23,25 Απήλθε

  Δωρεάν

91/984   Σαλ.

92/985   Νεσ. Νεφθ. Χαμπήρ Απήλθε

105/1113 Βαρ. Αβρ. Κουέν Απήλθε

113/1200 Ιωσ. Εφρ. Αλβος Απήλθε

114/1202 Λέων Ιακώβ Παλόμπο Απήλθε

115/1203 Ισα, Μωϋσ. Μπέζα Απήλθε

118/1208 Χαήρ Νεσ. Σαρακά Απήθε

119/1209 Ιωσ. Μωσέ Μπένζα Απήλθε

120/1214 Ροδ. Αβρ. Μπεγκιάτ Απήλθε

129/1253 …….. Αβρ. Κουέν

“Μαθητολόγιον του Σχολικού Έτους 1910-1911

Των Ορθοδόξων Δημοτικών Σχολείων Χίου”

Προκαταρκτικόν τμήμα της Α΄εν τη πόλει Αστικής Σχολής (ή Μητροπόλεως)

Επί πληρωμή

40/237   Αβεδής Σίμων Δαβιτιάν*

Δωρεάν

24/656   Σολομών Αβραάμ Κοέν

43/675   Νισήμ

44/676   Ισαακ Νεφθά Χαμπίφ

46/678   Μωυσής Αβρα. Ιούδας

110/765  Ηλίας Αβραάμ Κοέν

153/1106 Δανιήλ Ιωσήφ Μεκασέ

165/1308 Χαϊμ Ιακώβ Παλὀμπος

Α΄Κεντρικόν Παρθεναγωγείον

Δωρεάν

89/….      Αλεξάν Σίμου Μεσδραχήμ

Β΄Κεντρικόν Δημοτικόν Παρθεναγωγείον

Δωρεάν

105/438   Μαίρη Ιωσήφ Μενασέ

147/1422  Ρεγκίνα Βαρούχ Παλόμπου

161/1688  Ανδρονίκη Ρουβ. Ισμιρλάν *

Ε΄Τάξις Αστικής Σχολής Μητροπόλεως

Επί πληρωμή

14/236     Δαυϊδ Σίμων Δαβονιάν *

Δωρεάν

27/632     Σαμουήλ Αβρ. Ιούδας

Στ΄Τάξις Αστικής Σχολής Μητροπόλεως

Δωρεάν

10/562     Λεών Ιακώβ Παλόμπος

(*) Πιθανόν μη Εβραϊκής καταγωγής