Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ

Σχολική τάξη του 1952

 

Σε πιο παλιές εποχές ένας δάσκαλος έπρεπε να είναι άνθρωπος με εξαιρετικές γνώσεις και σοφία.

Στα αρχαία χρόνια οι δάσκαλοι δεν ήταν οργανωμένο επάγγελμα και δεν ελέγχονταν  για το τι δίδασκαν.

Δεν είναι όμως λίγες οι φορές που τιμωρήθηκαν μετά, για ότι δίδαξαν.

Κλασικό παράδειγμα ο Σωκράτης, που θανατώθηκε, αλλά και ο Πλάτωνας λέγεται ότι φυλακίσθηκε κ.α. .

Ένα αίσθημα πνευματικής ανεξαρτησίας είναι απαραίτητο, για να εκπληρώσει το έργο του ο δάσκαλος.

Το έργο του είναι να μεταδώσει  τη γνώση όσο μπορεί περισσότερο αλλά και την ικανότητα του λογικού  στοχασμού, στην προσπάθεια του να διαμορφώσει την κοινή γνώμη.

Στα αρχαία χρόνια εκπλήρωνε αυτή την αποστολή κατά κανόνα χωρίς εμπόδια, εκτός από παρεμβάσεις η επεμβάσεις τών διαφόρων κατά καιρούς τυράννων αλλά και τού όχλου.

Σήμερα στην οργανωμένη κοινωνία μας τα πράγματα είναι διαφορετικά

Αυτό που ονομάζουμε παιδεία προσφέρεται σε όλους από την πολιτεία.

Έτσι στις πιο πολλές περιπτώσεις, ο δάσκαλος, ή ο εκπαιδευτικός γενικά, είναι ένας δημόσιος υπάλληλος.

Και φοβάμαι είναι υποχρεωμένος στις πιο πολλές περιπτώσεις να εκτελεί διαταγές ανθρώπων που δεν έχουν ούτε τη δική του μάθηση, ούτε καμιά πείρα επικοινωνίας με τους νέους ανθρώπους.

Η κρατική παιδεία σίγουρα είναι απαραίτητη,.. αλλά... και υπό προϋποθέσεις.

Γιατί οι εκάστοτε κυβερνήσεις  γνωρίζουν ότι είναι πολύ εύκολο, ιδιαίτερα σε πολύ σοβαρά ζητήματα να διαμορφωθούν και να καθιερωθούν τρόποι σκέψης  που συμφέρει αυτούς που έχουν την εξουσία.

Δεν αφήνουν επομένως στους εκπαιδευτικούς περισσότερες δυνατότητες αυτοδιαμόρφωσης, (δηλ. έχοντας οι εκπαιδευτικοί καθημερινή επαφή με τα παιδιά και γνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες και τα επί μέρους προβλήματα δεν έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το τί και το πως θα διδάξουν) .

Και παρεμβαίνουν (οι κυβερνήσεις) ανάλογα, με περιορισμούς, επιβάλλοντας μια  ΠΑΙΔΕΙΑ παραφορτωμένη χωρίς πολλές ανοχές,. και  δεμένη με μια χωρίς λυτρωμό........... γραφειοκρατία   (κανονισμοί επί κανονισμών).

Ένας μεγάλος αρνητικός και επικίνδυνος ακόμα  παράγοντας είναι και το οργανωμένο κομματικό πνεύμα.( με τις δια μάχες που συνέχεια  διαβρώνουν και υποβιβάζουν το σχολικό περιβάλλον)

Καθήκον του εκπαιδευτικού είναι ( και πρέπει να είναι ) να μένει έξω από τον κομματικό ανταγωνισμό ή να μην τον κουβαλάει σε καμιά περίπτωση μαζί του στο σχολείο.

Ο εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να κολακεύει ούτε το πλήθος ούτε τις αρχές.

Πρέπει να είναι δίκαιος προς όλες τις πλευρές. Η αρετή του θα πρέπει να τον συγκρατεί πάνω από τις εκάστοτε διαμάχες .

Έτσι πάντα η θέση του θα παραμένει, στην περιοχή της αμερόληπτης επιστημονικής έρευνας.

Όλα αυτά πρέπει να τα έχει στο νου και στην καρδιά του ο εκπαιδευτικός και να τα μεταβιβάζει με τη διδασκαλία του στους νέους για τους οποίους έχει αναλάβει ευθύνη.

Κανένας δάσκαλος δεν μπορεί να είναι καλός, αν δεν τρέφει αισθήματα θερμής στοργής προς τους μαθητές του.

Αλλά και την ίδια ώρα να έχει την επιθυμία με συνέπεια και εσωτερική πειθαρχία να τους μεταδώσει ότι έχει αξία.

Κατά αυτή την έννοια ο δάσκαλος (εκπαιδευτικός) είναι στυλοβάτης και άγρυπνος φρουρός του πολιτισμού .

Η υπεράσπιση της ελευθερίας και η άμυνα εξαρτάται  (από τις όποιες και κάθε είδους επιβουλές ) πρώτα από τους εκπαιδευτικούς και μετά  από τις ένοπλες δυνάμεις ( ή όσο και από τις ένοπλες δυνάμεις)

Αντίθετα.... από τον προπαγανδιστή,  (δάσκαλο) που βλέπει και αντιμετωπίζει τους μαθητές του σαν πιθανούς στρατιώτες <<κάποιου στρατού>>, που υπηρετεί σκοπούς έξω από την προσωπική τους ζωή (αλλά και την προσωπική τους ευτυχία).

( Σκοπούς δηλ. που επιβάλλονται ή υποβάλλονται από διαπλοκές συμφερόντων).

Είναι επομένως αυτονόητο ότι ο εκπαιδευτικός  θα εκτελέσει σωστά  το έργο του μόνο όταν κύρια κατευθύνεται από την εσωτερική του δημιουργική παρόρμηση.

Όπως λειτουργεί δηλαδή   ο καλλιτέχνης, ο φιλόσοφος, και ο άνθρωπος των γραμμάτων.

Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι που  διαβάσατε τις παραπάνω γραμμές θα τις εντάξατε κιόλας στο χώρο του ιδανικού ή του φανταστικού τουλάχιστον για την πατρίδα μας.

Όμως είμαι πάλι σίγουρος πως όλοι, ή είχατε ή γνωρίσατε,    ή γνωρίζετε ένα  ή περισσότερους χαρισματικούς δασκάλους (εκπαιδευτικούς) και με τις παραπάνω περίπου αρχές.

Μα και εγώ σε αυτούς αναφέρομαι.

Γιατί ευτυχώς ξέρω πολλούς από αυτούς που λίγο η πολύ αγωνίζονται ανάμεσα μας με διακριτικότητα , σεμνότητα και εξαίρετο ήθος.

Ξέρουν ότι ρισκάρουν αλλά συνεχίζουν με  θυσίες αλλά και μεράκι να κτίζουν στις ψυχές των νέων μαθητών τους αρχές και αξίες.

Δεν κατατάσσονται μου φαίνεται (ίσως να κάνω και λάθος )  δυστυχώς στον κανόνα αλλά στην εξαίρεση.

Αν όμως αυτή η εξαίρεση πάει ( τείνει )να γίνει κανόνας σίγουρα το επίπεδο της παιδείας ανεβαίνει σε πολύ πιο ψηλά επίπεδα.

Σε αυτό το σημείο θα συμπληρώσω πως οι  έννοιες κανόνας και εξαίρεση δεν πρέπει να είναι ( και δεν είναι ) ορατές σαν σύνορα.

Και δεν πρέπει να υπάρχουν σύνορα και διαχωρισμοί στην προσφορά, γιατί είμαστε κοινωνία και όλοι έχουμε ευθύνη, για   τί   κόσμο, θα παραδώσουμε στα παιδιά μας.

Η έλλειψη κοινωνικής ευθύνης και ευαισθησίας οδηγεί ( έχει οδηγήσει θα έπρεπε να πω κάθε μέρα το βλέπουμε,  στις εφημερίδες και την τηλεόραση ) στο τόσο αποτρόπαιο και δυστυχώς επίκαιρο συμπέρασμα πως ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου είναι ο άνθρωπος

Όλοι γνωρίζουμε τις ανασφάλειες τόσο τις δικές μας όσο και αυτών που κατέχουν και ασκούν την κρατική εξουσία.

 

Και εδώ θα πρέπει να θυμόμαστε πως κανόνες χωρίς εξαιρέσεις ( δηλ. Ιδανικοί κανόνες) δεν υπάρχουν στην πράξη. 

 

Ας θυμόμαστε λοιπόν όλοι μας, και εμείς και οι κατέχοντες την εξουσία , πως αυτοί οι λίγοι-πολλοί (δάσκαλοι ) λειτουργούν τα κρυφά σχολεία, που οδηγούν,  στην αληθινή ελευθερία, στον πραγματικό πολιτισμό, στην αληθινή μα και ξεχωριστή παιδεία.

 

Είναι αυτοί που όπως λεει ο Καβάφης όρισαν στη ζωή τους να φυλλάτουν ΘΕΡΜΟΠΎΛΕΣ  και τους πρέπει περισσότερη τιμή . ( όχι φίμωμα, ισοπέδωση, ή διωγμός ).

 

Μανώλης Φύσσας