ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

Αγαπητές φίλες αγαπητοί φίλοι

Η πανδημία τού κορωνοϊού εγκλωβίζει το σώμα και διαλύει την οικονομία αλλά δεν περιορίζει την σκέψη και τον λόγο, εφόσον βέβαια λειτουργεί η έντυπη και ηλεκτρονική επικοινωνία και πληροφόρηση.

Η εξέλιξη ενός ζητήματος συμπαράστασης οδήγησε σε δημοσίευμα της ηλεκτρονικής εφημερίδας «Αλήθεια» της Χίου, το οποίο σε συνδυασμό με τις τραγικές συνέπειες του τελευταίου ισχυρού σεισμού στη Σάμο με παρώθησε να επαναλάβω κάποιες γενικότερες απόψεις-προτάσεις.

Οι απόψεις-προτάσεις αυτές δημοσιεύτηκαν υπό τον τίτλο: "Οι τραγικές συνέπειες του σεισμού μας θέτουν ενώπιον...

Ο ισχυρός σεισμός της περασμένης  εβδομάδας, ο οποίος προκάλεσε τον τραγικό θάνατο δύο μαθητών στη Σάμο και πλέον των 100 ανθρώπων στις απέναντι τουρκικές ακτές, μας υποχρεώνει, αφενός μεν,  να μην επιτρέψουμε -όπως συνήθως συμβαίνει-  να αποσβεσθούν  προοδευτικά από την σκέψη μας οι συνέπειες αλλά και οι αιτίες του γεγονότος αυτού συνολικά και, αφετέρου, να ασχοληθούμε με μια ειδικής βαρύτητας πλευρά του.  

 

Δηλαδή, ο θάνατος δύο νέων ανθρώπων, αυτών που παροντικά και υπερτοπικά αποτελούν το αύριο και τη συνέχεια της πανανθρώπινης ζωής, πρέπει ως πνευματικός πλέον  σεισμός να μας υπενθυμίζει συνεχώς ότι: (α) οι προϋποθέσεις και οι παράμετροι που συναποτελούν την δυνατότητα ύπαρξης της συνέχειας αυτής είναι ποικίλες, (β)  οι υποχρεώσεις τού σήμερα προς το αύριο είναι αντιστοίχως ποικίλες (για την έννοια της σχέσης: χθες-σήμερα-αύριο βλ. εδώ, σ.41 κ.ε.) και, κατά συνέπεια, (γ) είμαστε όλοι υπεύθυνοι για τους θανάτους αυτούς.

 

Διότι, η ζωή των δύο νέων ανθρώπων αποτέλεσε τίμημα-θυσία προς την καταχθόνια θεότητα  της γενικότερης ‘’απερισκεψίας-αδιαφορίας μας’’, προκειμένου η απεχθής αυτή μορφή να αποσύρει το πέπλο με το οποίο δεν μας επέτρεπε να βλέπουμε κατά την καθημερινή διαδρομή μας στους δρόμους μιας πόλης έναν προφανή κίνδυνο. Έναν στατιστικά μεν μη σημαντικό κίνδυνο αλλά με ανυπολόγιστης βαρύτητας επιπτώσεις, εφόσον το απευχόμενο ενδεχόμενο επέλθει,  αφού ένα τέτοιο γεγονός συνεπάγεται την διακοπή τής ζωής των ανθρώπων και κάθε έμβιου όντος. 

Έτσι, με τίμημα την ζωή δύο νέων ανθρώπων θυμηθήκαμε και αρχίσαμε για άλλη μια φορά να συζητάμε (εύχομαι όχι προσωρινά όπως πάντα),  ότι η ασφαλής διαμονή των  ανθρώπων μέσα σε ορισμένα κτίσματα καθώς και η μετακίνησή τους μέσω ενός δρόμου εξαρτάται,  εκτός από τους παράγοντες τους οποίους μέχρι τώρα λαμβάναμε υπόψη  (σε μικρό ή μεγάλο βαθμό),  και από την στατική επάρκεια των κτισμάτων ανάμεσα από τα οποία διακλαδώνεται το οδικό δίκτυο.

Αρχίσαμε λοιπόν να συζητάμε, κατά το ‘’παράδειγμα’’ του Επιμηθέα, για την τύχη των ετοιμόρροπων και κατεδαφιστέων κτισμάτων. Όμως,  από το σημείο τής σκέψης, του σχεδιασμού τής ενδεδειγμένης λύσης και της λήψης τής σχετικής απόφασης έως την ημέρα τής εφαρμογής τού σχετικού σχεδίου και της ολοκλήρωσης του όλου προγράμματος, προκύπτουν συνήθως πολλές ‘’ανακολουθίες’’. Π.χ., οι απαιτούμενοι χρόνοι κάθε φάσης είναι αναντίστοιχοι προς τον αρχικό προγραμματισμό τού σχετικού έργου, ενώ σε κάθε περίπτωση  ελλοχεύει ο κίνδυνος των συνεχών αναβολών (λόγω ενστάσεων ή άλλων αιτίων), των παρατάσεων αλλά και της διακοπής του.

Έπειτα απ΄ αυτά  -και λαμβανομένου υπόψη ότι η γενική αρχή τής πρόληψης είναι σε κάθε περίπτωση  και από κάθε άποψη ασφαλέστερη, προτιμότερη,  οικονομικότερη και η πλέον ενδεδειγμένη από οποιαδήποτε άλλη εκ των υστέρων ενέργεια- θα ήθελα να καταθέσω δύο προτάσεις. Η μία αφορά στην ταχύρρυθμη και με πολλαπλασιαστικά οφέλη διαδικασία εκπόνησης μελετών έργων καθώς και παρακολούθησης της εφαρμογής τους και η άλλη στην μεθόδευση της επίλυσης του προβλήματος των ετοιμόρροπων κτισμάτων. Για το πρόβλημα αυτό -και στην περίπτωση που για διαφόρους  λόγους επικρατήσει η ‘’λύση’’  των κατεδαφίσεων-  θα πρέπει να μελετηθεί παράλληλα και το ζήτημα της εξεύρεσης των  απαραίτητων πόρων όχι μόνο για την κατεδάφιση αλλά και για την διάσωση των  διατηρητέων καθώς και των  προσωρινά μη κατεδαφιστέων κτισμάτων.

Σημειώνω, ότι πρόκειται για μέρος προτάσεων που είχαν κατατεθεί ήδη από 6ετίας (μετά από σχετικές προσκλήσεις ΙΚΥ, ΥΠΑΙΘ, υποψήφιου δημάρχου) στο πλαίσιο ευρύτερων απαντήσεων, παρατηρήσεων και συζητήσεων. Οι προτάσεις αυτές υποβλήθηκαν και προσφάτως (επιστολή, 27 Σεπτεμβρίου 2020) προς την αξιότιμη κ. υπουργό Πολιτισμού,  ως  έκφραση  συμπαράστασης στην  πολυετή προσπάθεια της ‘’ομάδας’’ καπετάν Μιχάλη Καριάμη  για τον πρίνο τού Αγίου Ιωάννη της Κυδιάντας, ενός «Μνημείου της Φύσης» που δυστυχώς δεν έστερξε να του αποδοθεί ο χαρακτηρισμός αυτός προκειμένου να διασωθεί (βλ. σχετ. δημοσίευμα: ‘’Αλήθεια’’, Απόψεις, 29.10.2020,  εδώ).

Εν όψει, λοιπόν, της ανάγκης αντιμετώπισης ενός χρόνιου προβλήματος και δυστυχώς κατά τραγικό τρόπο επικαιροποιημένου, που αφορά στην κατεδάφιση των ετοιμόρροπων κτισμάτων και αντιστρόφως στην διάσωση των  διατηρητέων ή για ειδικούς λόγους προσωρινά μη κατεδαφιστέων, θεωρώ ότι θα ήταν χρήσιμο να γνωστοποιηθούν ευρύτερα και οι απόψεις-προτάσεις αυτές, τις οποίες και παραθέτω.

Πρώτον: Θέσπιση παροχής υποτροφιών (μεταπτυχιακών και μεταδιδακτορικών) για εκπόνηση βραχυχρόνιων μελετών προς αντιμετώπιση μιας σειράς καθημερινών ή έκτακτων προβλημάτων. Διότι, όπως πιστεύω, πλήθος ζητημάτων  θα μπορούσαν να αντιμετωπίζονται από το ΙΚΥ ή και άλλους φορείς με υποτροφίες εκπόνησης σχετικών μελετών και με στόχο πάντοτε την βέλτιστη λύση και κυρίως τόσο την ελαχιστοποίηση του κόστους και του χρόνου εκτέλεσης όσο και την παρακολούθηση και ολοκλήρωση των σχετικών έργων.

 Οι μελέτες αυτές θα μπορούσαν να προβλέπουν αυτοτελώς ή/και συνδυαστικά  και την  αξιοποίηση της προσφοράς εθελοντικών οργανώσεων καθώς και την συμβολή φοιτητών (αντίστοιχων κατά περίπτωση ειδικοτήτων και στο πλαίσιο της επιδοτούμενης πρακτικής άσκησής τους), με βασικό ζητούμενο πάντοτε την δημιουργία ασφαλιστικών δικλείδων επίβλεψης για βεβαία περάτωση κάθε έργου.

Δεύτερον: Όπως είχα αναφέρει και στην υπόψη επιστολή (οιονεί προφητικά ή ως ‘’μάντης κακών’’), θα μπορούσαν να θεσπιστούν υποτροφίες μελετών  είτε για ετοιμόρροπα διατηρητέα και ιστορικά κτήρια (π.χ. κατοικία Κ. Παλαμά στην Πλάκα) είτε μη διατηρητέα και ιστορικά, τα οποία σε κάθε περίπτωση εμπερικλείουν διαφόρους κινδύνους.

Και επειδή πάντοτε -και ιδιαίτερα σήμερα- τα απαιτούμενα για κάθε έργο  κονδύλια είναι δύσκολο έως αδύνατον να εξευρεθούν, έτσι και για την ολική ή συντηρητική αποκατάσταση των ετοιμόρροπων κτηρίων, θα πρέπει στις υπόψη μελέτες να περιλαμβάνεται ειδικό κεφάλαιο (ενότητα μελέτης) για  χορηγίες ή/και άλλες μορφές χρηματοδότησης. Π.χ., να μελετάται η παροχή κινήτρων για την εκ μέρους ιδιωτών κάλυψη των σχετικών δαπανών προκειμένου να στερεώνεται (προσωρινά) η πρόσοψη ενός ετοιμόρροπου κτηρίου και γενικότερα να διασφαλίζεται η μη πρόκληση ατυχημάτων ή/και ζημιών στα γειτονικά κτήρια, μέχρι να ληφθεί η οριστική λύση για την τύχη του.

 Αναφέρω ενδεικτικά ότι τέτοια κίνητρα, πέραν της γνωστής  φοροαπαλλαγής, θα μπορούσαν να είναι η  χάραξη των ονομάτων των  χορηγών σε εντοιχισμένη στην πρόσοψη τού κτηρίου μαρμάρινη πλάκα, η χρησιμοποίηση μέρους τής πρόσοψης τού κτηρίου για την προβολή των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων ή των προϊόντων τους κατά συγκεκριμένο όμως τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται κάθε αναγκαία απαίτηση αισθητικής και ασφάλειας, χωρίς να εξαιρείται ως κίνητρο και η δυνατότητα αυτεπιστασίας τού έργου εκ μέρους τού χορηγού.

Βέβαια, η δημιουργικότητα και η φαντασία των νέων επιστημόνων μπορεί να επινοήσει πλήθος κινήτρων, τα οποία θα είναι όντως ελκυστικά για τους χορηγούς.

 Κλείνοντας το σημείωμα αυτό θα ήθελα να επισημάνω, ότι οι μελέτες αυτές θα έχουν, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, και πολλαπλασιαστικά οφέλη από τον εμπλουτισμό της χώρας μας με έναν μεγάλο αριθμό έμπειρων μελετητών που θα αναζητούν λύσεις  για πλήθος χρόνιων ή έκτακτων προβλημάτων.

Λαυρέντιος Γ. Δελλασούδας

Ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ

Υ.Γ. Την ώρα που έστελνα το σημείωμα αυτό στην "Αλήθεια" είχαν αρχίσει οι συνέπειες του νέου κύματος του κορονοϊού, το οποίο -όπως εκτιμώ- μπορεί ή θα μπορούσε να έχει μελετηθεί και με τις υποτροφίες για τις οποίες γίνεται λόγος στο παρόν σημείωμα.