ΤΑ ΤΑΜΠΑΚΙΚΑ ΚΑΙ ...

ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΚΑΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΑΙ ΔΥΟ ΜΥΛΟΙ ΤΟΥΣ....

ΟΙ ΕΝΤΕΚΑ ΔΗΛΑΔΗ!

( Τρεις, πουθενά).

Α!  Και να σας πω, τους βάφτισα ... αν έχετε αντίρρηση για τα ονόματα, δεκτές οι προτάσεις ονοματοδοσίας ...

Αν μου ξέφυγε κανένας, σόρυ βρε παιδιά...

Έτσι έχουμε δύο ομάδες ανεμόμυλων, σε δυο γλώσσες ξηράς, μπροστά από τα Ταμπάκικα. Η πρώτη ομάδα, η αγαπημένη μου, ακριβώς απέναντι από την εκκλησούλα του Α. Υπατίου, περιλαμβάνει 5 μύλους, ερείπια όλοι, δυστυχώς. Ερείπια επίσης είναι και οι αποθήκες που τους περιέβαλλαν, και που λειτουργούσαν ταυτόχρονα σαν τείχος ή κυματοθραύστες, προστατεύοντάς τους. Δεν είχαν όλοι οι μύλοι αποθήκες, και ορισμένοι είχαν μόνο προστατευτικά τοιχία.

Ο πέντε μύλοι. Του ενός φαίνεται μόνο η στρογγυλή του βάση

Μα τι δουλειά είχαν εκεί οι μύλοι; 

Άλεθαν βελανίδι ή φλοιό πεύκου για τη δέψη των δερμάτων.     

(Τι θα πει αυτό;)

Η βελανιδόκουπα και ο πίτυκας (πευκοφλοιός) που ήταν τα κύρια δεψικά υλικά, αλέθονταν σε χοντρό κόκκο σε ειδικούς μύλους, χύνονταν σε μια δεξαμενή, καλυπτόταν με θερμό νερό και έμεναν εκεί για τουλάχιστον μια νύχτα, ώστε να «μελώσουν» και να γίνουν ένα παχύρρευστο υγρό.

                               

Και τι είναι τα Ταμπάκικα;

Τι θα πει βυρσοδεψία; 

Λέγεται η τέχνη της κατεργασίας των δερμάτων (βύρση). Λέγεται και ταμπάκικο. Τα Ταμπακαριά, που ακούμε και σήμερα, που λειτουργούσαν επί πολλά χρόνια στη Χίο και όχι μόνο, φυσικά, ήταν μια σπουδαία βιοτεχνία, έδινε πολλά κέρδη στον Χιώτη και όχι μόνο. Και φυσικά, κοντά στα Ταμπάκικα, υπήρχαν, παλιά, τα Σφαγεία.

                   

                     

                     Η άλλη ομάδα, ακριβώς απέναντι. Σε καλή κατάσταση 

Η βυρσοδεψία κατεργάζεται τα ακατέργαστα δέρματα της κατσίκας, προβάτου, βοδιού, αλόγου κ.λπ. και τα μεταβάλλει σε τέλεια δέρματα (κατεργασμένα), τα οποία αγόραζαν οι υποδηματοποιοί και άλλοι τεχνίτες που ασχολούνταν με την κατασκευή δερμάτινων ειδών. Τα κατεργασμένα δέρματα δεν τα προσβάλλουν η υγρασία και οι διάφοροι μικροοργανισμοί. Με την κατεργασία γίνονταν αδιάβροχα και ελαστικά.

                       

Ένας από τους τρεις μύλους

   

ΟΜΩΣ, πριν αρχίσει η πραγματική δέψη, τα δέρματα τοποθετούνται για ένα διάστημα μέσα σε νερό, για να μαλακώσουν. Μετά την εκδορά του ζώου και παρά την αποξήρανση του δέρματος, εξακολουθεί να παραμένει επάνω αρκετή ποσότητα λίπους. Συγχρόνως το δέρμα τεντώνεται πάνω σε ειδικά ξύλινα πλαίσια με την εσωτερική πλευρά πάντα προς τα κάτω. Στη θέση αυτή παραμένει μέχρι που να διαπιστωθεί ότι το λίπος έχει φύγει και έχει καθαρίσει. Μετά αρχίζει η πραγματική διαδικασία της δέψης. Η διαδικασία αυτή συνίσταται στις συνεχείς πλύσεις του δέρματος στην εσωτερική του πλευρά με διάλυμα που αποτελείται από στυπτηρία, αλάτι και σόδα. Πολύ βρώμικη δουλειά, βρωμερή και επικίνδυνη. Φανταστείτε ότι οι εργάτες εισέρχονταν και αυτοί μέσα για να ολοκληρώσουν την διαδικασία. Το νερό στο οποίο εισέρχονταν ήταν γεμάτο βακτήρια, έντερα, αίμα και κόπρανα ζώων. Η παραμικρή αμυχή στο σώμα τους μπορούσε να προκαλέσει μόλυνση - ακόμα και τον θάνατο.

Οι 4 μύλοι της δεύτερης ομάδας

                               

Ας ξαναγυρίσουμε στους μύλους και στη δεύτερη ομάδα που κηρύχθηκε διατηρητέα το 1962 και αποκαταστάθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Δυστυχώς οι αποθήκες αυτών δεν αποκαταστάθηκαν και είναι ερείπια. Τι κρίμα.

Και η τελευταία ομάδα περιλαμβάνει 2 μύλους, σε καλή κατάσταση, στο χώρο μεταξύ εκβολής χειμάρρου Αγίας Ειρήνης (Κάνδηλος ποταμός) και ιχθυόσκαλας.

Δέσποινα Καραγιάννη